Béaloideas
-
Caisearbhán
Is mór an méid atá le foghlaim ó na fiailí, a deir Aedín Ní Thiarnaigh, go háirithe an caisearbhán Aedín Ní Thiarnaigh Is iomaí seoid atá le haimsiú má théitear ag lorg bhéaloideas na mbláthanna fiáine. Is fíor seo maidir leis na bláthanna is coitianta sa tír go háirithe, na fiailí! Luíonn sé le réasún,…
-
Tithe dúchasacha na hÉireann
Céard iad tithe dúchasacha na hÉireann agus an easnamh mór iad i sochaí na hÉireann nach bhfuil níos mó acu ar fáil? Caoimhín Ó Cadhla Nuair a smaoinítear faoi bhéaloideas na hÉireann, ní smaoinítear mórán faoin gcultúr ábhartha mar chuid de. Ach cosúil le gach cultúr eile, mhair na Gaeil sa saol seo agus léiríodh…
-
Lá Fhéile Pádraig
Céard iad na traidisiúin a bhaineann le Lá Fhéile Pádraig agus cad as ar tháinig siad? Caoimhín Ó Cadhla Tá an fhéile is Éireannaí ag teannadh linn, is é sin Lá Fhéile Pádraig. Breathnóimid ar chuid de na nósanna a bhaineann leis an lá. Cé go gcleachtann an chuid is mó de mhuintir na hÉireann…
-
An Fhiannaíocht
Breathnaíonn Caoimhín Ó Cadhla ar scéalta faoi Fhionn mac Cumhaill agus na Fianna. Caoimhín Ó Cadhla Gheall mé daoibh go mbeinn ag déanamh níos mó plé ar na scéalta fiannaíochta. Breathnóidh mé anois ar na carachtair eile a bhí sna Fianna. Bhí freastalaí tine ag Fionn mac Cumhaill agus ba é an t-oibrí ba leisciúla.…
-
Máirt na hInide
Líonaimis an bolg an Mháirt Inide seo, agus faighimis spléachadh ar an todhchaí! Aedín Ní Thiarnaigh Is cuma féile thraidisiúnta in Éirinn a bheith mór nó beag, is iomaí seoid seanchais a bhíonn le haimsiú ina leith, ach dul ar a dtóir. Is fíor seo go háirithe maidir leis an gcéad fhéile eile atá ag…
-
An Fhiannaíocht
Breathnaíonn Caoimhín Ó Cadhla ar scéalta Fhionn mhic Cumhaill agus na bhFiann Nuair a smaoinítear faoi mhiotaseolaíocht na hÉireann smaoinítear faoin dá mhórshaothar litríochta (i dtaobh scríbhneoireachta agus béaloidis de), an Fhiannaíocht agus an Rúraíocht. San alt seo breathnóimid ar an bhFiannaíocht. Tá an chéad tagairt atá againn don Fhiannaíocht le fáil i ndán ón…
-
Nósanna Lá Fhéile Vailintín
Céard iad na nósanna a bhaineann le Lá Fhéile Vailintín agus cad as a dtagann siad? Caoimhín Ó Cadhla Naomh Vailintín Cérbh é San Vailintín? Tá 11 naomh darb ainmn Vailintín aitheanta ag an Eaglais Chaitliceach, agus creidtear go bhfuair ceathrar acu bás ar an 14 Feabhra. Luaitear dhá Naomh Vailintín sa Mhartarlaig Rómhánach. I…
-
Na Mná Feasa
Breathnaíonn Caoimhín Ó Cadhla ar na mná feasa agus a ról i sochaí na hÉireann Caoimhín Ó Cadhla Bhí mná ann i gcónaí a raibh eolas acu ar ábhair ar nós leighis, beannachtaí, mallachtaí agus tairngreachta. Tugtar mná feasa orthu, ach bhí ainmneacha eile acu. In A Handbook of Irish Folklore le Seán Ó Súilleabháin…
-
Traidisiúin eile Lá Fhéile Bríde
Léargas ar na traidisiúin nach bhfuil chomh coitianta céanna a bhaineann le Lá Fhéile Bhríde Caoimhín Ó Cadhla Tá na gnáththraidisiúin pléite i gcolún léamhthuisceana na seachtaine seo. Breathnóimid anseo ar na traidisiúin nach bhfuil chomh coitianta céanna leo. Crosóg Bhríde Crosóg Bhríde, a deir tú, nach é sin an traidisiún is coitianta a bhaineann…
-
An Leigheas i mBéaloideas na hÉireann
Tá na céadta bliain de thraidisiún a bhaineann leis an leigheas in Éirinn, traidisiún nach n-aithnítear Caoimhín Ó Cadhla Dúirt an t-antraipeolaí cáiliúil Margaret Mead gurbh é an chéad chomhartha ar an tsibhialtacht ná féimear cneasaithe, sé sin le rá go ndearnadh comhoibriú chun an chnámh sin a chneasú. Dúirt sí, ‘Ag cabhrú le duine…