Béaloideas
-
Cú Chulainn
Cérbh é Cú Chulainn agus cén fáth a bhfuil sé chomh lárnach sin i miotaseolaíocht na hÉireann? Caoimhín Ó Cadhla Tá scéal Chú Chulainn mar chuid den Rúraíocht, scéalta ó Chúige Uladh faoin gCraobh Rua, fórsa armtha Chonchubhair mhic Neasa, Rí Chúige Uladh. De réir an Ollaimh Dáithí Ó hÓgáin thóg Cú Chulainn an áit…
-
Sean-Bhealtaine
An raibh a fhios agat go ndéantaí dhá lá Bealtaine a cheiliúradh, an chéad lá de Bhealtaine agus an 12 Bealtaine? Caoimhín Ó Cadhla Conas, a deir tú, d’fhéadfadh dhá Bhealtaine a bheith ann? Baineann sé le féilirí. Ó aimsir na Rómhánach bhí féilire á úsáid ag formhór na hEorpa dar teideal féilire Iúil. Bhí…
-
Bláthanna buí agus beannachtaí na Bealtaine
Aedín Ní Thiarnaigh Tá ceann de na hoícheanta is tábhachtaí agus is suimiúla sa bhliain ag druidim linn ó thaobh bhéaloideas na hÉireann de, Oíche Bhealtaine. Agus í ar fhéile de cheithre mhórfhéile Cheilteacha na bliana, bíonn roinnt tréithe i gcoitinne ag Bealtaine le Samhain, le hImbolc agus le Lúnasa. Déantar iad go léir a…
-
Madraí na hÉireann
Tá póir éagsúla de mhadraí timpeall an domhain, ach céard iad na póir atá in Éirinn agus céard é an béaloideas a bhaineann leo? Caoimhín Ó Cadhla Tá thart ar 360 pór éagsúla de mhadraí timpeall an domhain. In Éirinn tá 9 bpór dhúchasacha againn: brocaire Uí Mháil, an brocaire buí, an brocaire gorm, an…
-
Bia na hÉireann
Tá cáil ar an bpráta mar shiombail de bhia na hÉireann, ach an bhfuil sin fíor? Caoimhín Ó Cadhla Mar a luadh cheana bhí cultúr ábhartha ag na Gaeil, rud nach n-aithnítear. Mar chuid den chultúr ábhartha sin tá bia na hÉireann. Níl cáil ar bhia na hÉireann timpeall an domhain, seachas ár ndeochanna meisciúla,…
-
Laethanta na Bó Riabhaí
Glaoitear Laethanta na Bó Riabhaí ar na chéad laethanta de mhí Aibreáin. Cén fáth? Caoimhín Ó Cadhla Ag an am seo den bhliain ní bhíonn a fhios agat cén saghas aimsire a bheidh agat. Amanna is féidir leis a bheith te agus amanna is féidir leis a bheith fuar. Tá cáil ar an am seo…
-
Caisearbhán
Is mór an méid atá le foghlaim ó na fiailí, a deir Aedín Ní Thiarnaigh, go háirithe an caisearbhán Aedín Ní Thiarnaigh Is iomaí seoid atá le haimsiú má théitear ag lorg bhéaloideas na mbláthanna fiáine. Is fíor seo maidir leis na bláthanna is coitianta sa tír go háirithe, na fiailí! Luíonn sé le réasún,…
-
Tithe dúchasacha na hÉireann
Céard iad tithe dúchasacha na hÉireann agus an easnamh mór iad i sochaí na hÉireann nach bhfuil níos mó acu ar fáil? Caoimhín Ó Cadhla Nuair a smaoinítear faoi bhéaloideas na hÉireann, ní smaoinítear mórán faoin gcultúr ábhartha mar chuid de. Ach cosúil le gach cultúr eile, mhair na Gaeil sa saol seo agus léiríodh…
-
Lá Fhéile Pádraig
Céard iad na traidisiúin a bhaineann le Lá Fhéile Pádraig agus cad as ar tháinig siad? Caoimhín Ó Cadhla Tá an fhéile is Éireannaí ag teannadh linn, is é sin Lá Fhéile Pádraig. Breathnóimid ar chuid de na nósanna a bhaineann leis an lá. Cé go gcleachtann an chuid is mó de mhuintir na hÉireann…
-
An Fhiannaíocht
Breathnaíonn Caoimhín Ó Cadhla ar scéalta faoi Fhionn mac Cumhaill agus na Fianna. Caoimhín Ó Cadhla Gheall mé daoibh go mbeinn ag déanamh níos mó plé ar na scéalta fiannaíochta. Breathnóidh mé anois ar na carachtair eile a bhí sna Fianna. Bhí freastalaí tine ag Fionn mac Cumhaill agus ba é an t-oibrí ba leisciúla.…