Béaloideas
-
Grianstad an tsamhraidh agus Lá Fhéile Eoin
Agus muid i lár an tsamhraidh is fiú breathnú ar na féilte a dhéantar a cheiliúradh an tréimhse seo. Caoimhín Ó Cadhla Tá an samhradh linn agus uaireanta bíonn an ghrian ag taitneamh chomh maith. Bíonn ceiliúradh á dhéanamh ag an am seo den bhliain timpeall an domhain. Breathnóimid ar cad a dhéantar in Éirinn.…
-
Cú Chulainn Cróga
Insíonn Caoimhín Ó Cadhla na scéalta a bhaineann le crógacht Chú Chulainn Caoimhín Ó Cadhla Bhreathnaíomar ar chúlra agus ar óige Chú Chulainn san alt deireanach. Anois breathnóimid ar na scéalta faoina laochas. Bhí scileanna faoi leith ag Cú Chulainn: bhí sé sáraclaí, bhí sé go maith ag úsáid crann tabhaill, bhí sé in ann…
-
Léamhthuiscint: Grianstad an tsamhraidh
Domhnall Mac Concharraige Léamhthuiscint: Léigh an sliocht thíos agus freagair na ceisteanna a leanas. Ar an 21ú lá den mhí seo beidh grianstad an tsamhraidh ann. Is feiniméan é a tharlaíonn dha uair in aghaidh na bliana an grianstad. Le linn an ama seo beidh an ghrian ag an bpointe is airde sa spéir agus…
-
Colm Cille
Agus Féile Cholm Cille díreach thart ar an 9 Meitheamh, agus plé ann anois maidir le saoire phoiblí a dhéanamh den lá, breathnaíonn Caoimhín Ó Cadhla ar an naomh féin Caoimhín Ó Cadhla De réir an bhéaloidis tá 3 éarlamh ag Éirinn, Pádraig, Bríd agus Colm Cille. Tá lá saoire poiblí ann in ómós do…
-
Seanchas nua – sceach gheal an M18
Aedín Ní Thiarnaigh Cara an scéalaí is ea í an áibhéil – agus moltar go minic dóibh siúd a bhíonn i mbun scéalaíochta gan ligean don fhírinne dul sa tslí ar scéal maith! Bíonn muid mar lucht éisteachta ar an airdeall faoi seo agus cluas le héisteacht orainn ó thaobh an bhéaloidis de. Tuigeann muid…
-
Óige Cú Chulainn
Insíonn Caoimhín Ó Cadhla na scéalta a bhaineann le hóige Chú Chulainn Caoimhín Ó Cadhla San alt deireanach bhreathnaíomar ar chomhthéacs scéalta Chú Chulainn. San alt seo breathnóimid ar na scéalta a bhaineann lena óige. Conas a gineadh agus a rugadh Cú Chulainn? Chuaigh ealta éan go hEamhain Mhacha agus d’ith siad gach ribe féir…
-
Cú Chulainn
Cérbh é Cú Chulainn agus cén fáth a bhfuil sé chomh lárnach sin i miotaseolaíocht na hÉireann? Caoimhín Ó Cadhla Tá scéal Chú Chulainn mar chuid den Rúraíocht, scéalta ó Chúige Uladh faoin gCraobh Rua, fórsa armtha Chonchubhair mhic Neasa, Rí Chúige Uladh. De réir an Ollaimh Dáithí Ó hÓgáin thóg Cú Chulainn an áit…
-
Sean-Bhealtaine
An raibh a fhios agat go ndéantaí dhá lá Bealtaine a cheiliúradh, an chéad lá de Bhealtaine agus an 12 Bealtaine? Caoimhín Ó Cadhla Conas, a deir tú, d’fhéadfadh dhá Bhealtaine a bheith ann? Baineann sé le féilirí. Ó aimsir na Rómhánach bhí féilire á úsáid ag formhór na hEorpa dar teideal féilire Iúil. Bhí…
-
Bláthanna buí agus beannachtaí na Bealtaine
Aedín Ní Thiarnaigh Tá ceann de na hoícheanta is tábhachtaí agus is suimiúla sa bhliain ag druidim linn ó thaobh bhéaloideas na hÉireann de, Oíche Bhealtaine. Agus í ar fhéile de cheithre mhórfhéile Cheilteacha na bliana, bíonn roinnt tréithe i gcoitinne ag Bealtaine le Samhain, le hImbolc agus le Lúnasa. Déantar iad go léir a…
-
Madraí na hÉireann
Tá póir éagsúla de mhadraí timpeall an domhain, ach céard iad na póir atá in Éirinn agus céard é an béaloideas a bhaineann leo? Caoimhín Ó Cadhla Tá thart ar 360 pór éagsúla de mhadraí timpeall an domhain. In Éirinn tá 9 bpór dhúchasacha againn: brocaire Uí Mháil, an brocaire buí, an brocaire gorm, an…