An tAthair José Antonio de Donostia

An Dr. Kerron Ó Luain

Rugadh an tAthair José Antonio de Donostia, bráthair Caipisíneach agus ceoltóir iomráiteach, i dTír na mBascach ar an 10 Eanáir 1886. Bhí sé tiomanta go mór dá chreideamh agus do chaomhnú chultúr na mBascach. Rugadh é cois cósta in Donostia, agus chaith sé a shaol ag déanamh staidéir agus ag cumadh ceoil, go háirithe ceol a raibh tionchar an bhéaloidis agus téamaí creidimh Bascacha ann. Bhain a shaothar aitheantas amach ina thír dhúchais agus thar lear. Ba léiriú a shaothar ar an díograis chun spioradáltacht agus oidhreacht chultúrtha a nascadh. Mar a dúirt sé, ‘scríobhaim do mo mhuintir, dá stair, agus dá todhchaí. Is é an ceol a iompraíonn muid linn bunús ár bhféiniúlachta’.

Rinneadh é a oirniú in Lékárotz in 1908 agus chuaigh sé i mbun múinteoireachta ag an scoil áitiúil go dtí 1918. Le linn na tréimhse seo, chríochnaigh sé staidéar ar an gcantaireacht Ghreagóireach in Silos, Besalú, agus Solesmes. Is é Euskal Preludioak (Réamhcheol na mBascach) ceann de na píosaí is áille uaidh. Le linn na mblianta seo, bhailigh sé amhráin ón gcosmhuintir Bhascach, agus d’fhoilsigh sé iad in 1922 faoin teideal Euskal Eres Sorta (Bailiúchán Amhrán na mBascach). Ach, chuir Cogadh Cathartha na Spáinne isteach ar a shaol. B’éigean dó dul ar deoraíocht. Le linn a dheoraíochta bhí sé i gcruatan a mhúnlaigh na blianta deireanacha dá shaol.

Caithfidh tú a bheith logáilte isteach chun an t-ábhar seo go léir a fheiceáil. Logáil isteach le do thoil. Nach síntiúsóir tú? Bí linn!