Stair
-
Coimisiún na Teorann, 1925
An Dr. Fearghal Mac Bhloscaidh Cé go raibh an chríochdheighilt ann ó 1920, bhí dóchas ag náisiúnaithe go laghdófaí Tuaisceart Éireann chomh mór sin nach mbeadh an stáitín inmharthana. Faoin Chonradh Angla-Éireannach bhí neamhspleáchas teoranta ag an tSaorstát, ach bhí an teorainn go fóill gan réiteach. Cuireadh Coimisiún na Teorann ar bun in 1925 leis…
-
Ó strainséirí ar son dlúthpháirtíochta; bratach thrídhathach na hÉireann
Diarmuid Breatnach Le tamall tá a lán bratacha trídhathacha Éireannacha le feiceáil ag léirsithe frith-inimirce i mBaile Átha Cliath. Is ar éigean go dtuigeann formhór na ndaoine atá á n-iompar an cúlra staire agus an siombalachas a bhaineann leis an mbratach chéanna. In 1848, agus réabhlóid phoblachtach ar siúl i bPáras, thug toscaireacht de na…
-
An tSíocháin Chaillte, 1974
An tseachtain seo caite, cuireadh síos ar na hiarrachtaí a rinneadh teacht ar réiteach síochána idir Óglaigh na hÉireann Shealadacha agus rialtas na Ríochta Aontaithe idir 1972 agus 1974. Cíorann an t-alt seo an méid a thit amach idir 1974 agus 1975. An Dr. Fearghal Mac Bhloscaidh Bíodh sin mar atá, shíl na hÓglaigh go…
-
An tSíocháin Chaillte, 1974: Comhthéacs
An Dr. Fearghal Mac Bhloscaidh Ar an 17 Bealtaine 1974, phléasc dílseoirí buamaí i mBaile Átha Cliath agus i Muineachán, inar maraíodh 27 duine. Luaigh Peter Taylor teoiric chomhcheilge gur ghníomhaigh de chuid sheirbhísí faisnéise na Breataine a bhí taobh thiar de seo, chun brú a chur ar rialtas an deiscirt dul i ngleic níos déine le hÓglaigh na hÉireann. Níor…
-
“Sárú barbartha ar gach dlí” – ár Ghleann Comhann, 1692
An Dr Kerron Ó Luain Tharla Ár Ghleann Comhann ar an 13 Feabhra 1692. Tá sé ar cheann de na himeachtaí is mó scannal i stair na hAlban agus cuimhnítear air go fóill. Tharla an t-ár i ngleann iargúlta Ghleann Comhann, áit a raibh craobh de Chlann Mhic Dhòmhnaill ina gcónaí, le linn tréimhse corraithe…
-
Protastúnaigh agus an Ghaeilge in Ulaidh na 1790í
An Dr. Kerron Ó Luain D’fhreastail mac le Ian Paisley, an tUrramach Kyle Paisley, ar ócáid faoin nGaeilge a reáchtáil an tSaor-Eaglais Phreispitéireach le déanaí. Dúirt an tUrramach Paisley gur “bronntanas ó Dhia [iad teangacha, an Ghaeilge ina measc] chun cumarsáid a dhéanamh le daoine agus naisc a chruthú leo”. Reáchtáladh an ócáid dár teideal…
-
‘Anois is iad na hoibrithe a thugann na horduithe!’: Réabhlóid Lus na Gile, an 25 Aibreán
An Dr Kerron Ó Luain Ba é an t-amhrán Grândola, Vila Morena, a scríobh José Afonso, an comhartha do thús coup d’état sa Phortaingéil a tharla ar an 25 Aibreán 1974. Amhrán é faoi thír dhúchais ina mbeadh glór ag an gcosmhuintir, amhrán a cuireadh faoi chosc faoin deachtóireacht a bhí i bhfeighil sa tír.…
-
Molly Brant agus treabh na Haudenosaunee
An Dr Kerron Ó Luain Stampa priontáilte i gCeanada léiríonn Molly Brant, Ceannaire Iroquois agus Dílseoir, circa 1986. Bhí Molly Brant (c.1736-1796) ar dhuine de na mná dúchasacha ba mhó le rá i stair Mheiriceá Thuaidh san ochtú aois. Bhí sí ina taidhleoir agus ina straitéisí polaitiúil agus ar dhuine de chuid na matrarcachta dúchasaigh.…
-
Cnámh Spairne tharaifí na nDlíthe Arbhair sa 19ú hAois
An Dr Kerron Ó Luain Tá taraifí Trump go mór i mbéal na meán agus lucht an rachmais le roinnt seachtainí anuas. Go deimhin, tá siad go mór i mbéal an phobail de bharr go bhfuil buairt ann i measc go leor daoine in Éirinn go ndéanfar dochar do roinnt codanna éagsúla de gheilleagar stát…
-
Tríocha bliain ó shin: sléacht in Samashki
Aindrias Ó Cathasaigh Tríocha bliain ó shin, maraíodh na céadta sibhialtach in Samashki sa tSeisnia nuair a rinne fórsaí na Rúise ionsaí ar an sráidbhaile le linn Chéad Chogadh na Seisnia. Ar feadh cúpla céad bliain, ó d’éirigh le hImpireacht na Rúise ceannas a fháil ar an tSeisnia, bhí gluaiseachtaí saoirse éagsúla sa tSeisnia. Agus…