Béaloideas
-
Máirt na hInide
Líonaimis an bolg an Mháirt Inide seo, agus faighimis spléachadh ar an todhchaí! Aedín Ní Thiarnaigh Is cuma féile thraidisiúnta in Éirinn a bheith mór nó beag, is iomaí seoid seanchais a bhíonn le haimsiú ina leith, ach dul ar a dtóir. Is fíor seo go háirithe maidir leis an gcéad fhéile eile atá ag…
-
An Fhiannaíocht
Breathnaíonn Caoimhín Ó Cadhla ar scéalta Fhionn mhic Cumhaill agus na bhFiann Nuair a smaoinítear faoi mhiotaseolaíocht na hÉireann smaoinítear faoin dá mhórshaothar litríochta (i dtaobh scríbhneoireachta agus béaloidis de), an Fhiannaíocht agus an Rúraíocht. San alt seo breathnóimid ar an bhFiannaíocht. Tá an chéad tagairt atá againn don Fhiannaíocht le fáil i ndán ón…
-
Nósanna Lá Fhéile Vailintín
Céard iad na nósanna a bhaineann le Lá Fhéile Vailintín agus cad as a dtagann siad? Caoimhín Ó Cadhla Naomh Vailintín Cérbh é San Vailintín? Tá 11 naomh darb ainmn Vailintín aitheanta ag an Eaglais Chaitliceach, agus creidtear go bhfuair ceathrar acu bás ar an 14 Feabhra. Luaitear dhá Naomh Vailintín sa Mhartarlaig Rómhánach. I…
-
Na Mná Feasa
Breathnaíonn Caoimhín Ó Cadhla ar na mná feasa agus a ról i sochaí na hÉireann Caoimhín Ó Cadhla Bhí mná ann i gcónaí a raibh eolas acu ar ábhair ar nós leighis, beannachtaí, mallachtaí agus tairngreachta. Tugtar mná feasa orthu, ach bhí ainmneacha eile acu. In A Handbook of Irish Folklore le Seán Ó Súilleabháin…
-
Traidisiúin eile Lá Fhéile Bríde
Léargas ar na traidisiúin nach bhfuil chomh coitianta céanna a bhaineann le Lá Fhéile Bhríde Caoimhín Ó Cadhla Tá na gnáththraidisiúin pléite i gcolún léamhthuisceana na seachtaine seo. Breathnóimid anseo ar na traidisiúin nach bhfuil chomh coitianta céanna leo. Crosóg Bhríde Crosóg Bhríde, a deir tú, nach é sin an traidisiún is coitianta a bhaineann…
-
An Leigheas i mBéaloideas na hÉireann
Tá na céadta bliain de thraidisiún a bhaineann leis an leigheas in Éirinn, traidisiún nach n-aithnítear Caoimhín Ó Cadhla Dúirt an t-antraipeolaí cáiliúil Margaret Mead gurbh é an chéad chomhartha ar an tsibhialtacht ná féimear cneasaithe, sé sin le rá go ndearnadh comhoibriú chun an chnámh sin a chneasú. Dúirt sí, ‘Ag cabhrú le duine…
-
An Coimisiún Béaloideasa agus a ról i dtarrtháil na Manainnise
An raibh a fhios agat go raibh ról tábhachtach ag Coimisiún Béaloideasa Éireann in athbheochan na Manainnise ar Oileán Mhanann? Caoimhín Ó Cadhla Ar an 27 Nollaig 1974, 50 bhliain ó shin, fuair fear bás a raibh baint aige le Coimisiún Béaloideasa Éireann, ba é sin Ned Maddrell. In 1947 bheartaigh an Taoiseach Éamonn de…
-
Nollaig na mBan
Agus Nollaig na mBan ag druidim linn, seo cur síos ar na traidisiúin a baineann leis an bhféile Caoimhín Ó Cadhla Tá traidisiún go háirithe i gCúige Mumhan go ndéanann na mná ceiliúradh ar an 6 Eanáir. An fáth leis seo ná bhíodh na mná ag obair an t-am ar fad i rith na Nollag…
-
Oíche Chinn Bliana agus Lá na Bliana Úire
Tugann Caoimhín Ó Cadhla cur síos ar na traidisiúin a bhain le hOíche Chinn Bliana agus Lá na Bliana Úire Cén lá é Lá na Bliana Úire? Ní féile mhór i bhféilire na nGael a bhí san Oíche Chinn Bliana. Níor dearbhaíodh an chéad lá d’Eanáir mar Lá na Bliana Úire sa dlí in Éirinn…
-
Lá an Dreoilín
Cuireann Caoimhín Ó Cadhla síos ar na traidisiúin a chleachtaítear gach Lá Fhéile Stiofáin. Ar an 26 Nollaig tá traidisiún in Éirinn atá ina cheiliúradh ar Lá Fhéile Stiofáin, is é sin fiach an dreoilín. Go deimhin glaoitear Lá an Dreoilín ar an lá sin freisin. Cad as a dtagann an nós seo? Tá scéal…