Caibidil 4
Tallanna: Dualgas agus Freagracht
Fágtar spás an ama acu siúd atá istigh le go ndéana siad a bplé ar a bhfuil ráite ag an mbean óg atá tagtha ina láthair oíche seo na marana. Tá tibhe cheoil le sonrú ar mhonabhar rithimeach na cainte faoi dhíon istigh – ceol an cheistiúcháin, ceol na tuairimíochta, ceol an aontaithe agus an easaontaithe araon. A nóta féin ag an uile cheol. An comhluadar fágtha ag deireadh phíosa cainte na mná óige leis an dá fhocal a sceith sí orthu, ‘dualgas’ agus ‘freagracht’. Meonta na droinge ag cíoradh impleachtaí na bhfocal sin i gcomhthéacs a bhfuil faoi chaibidil, agus súil acu leis an léargas orthu atá le teacht.
Go hiomasach, don chuid is mó, a thagann a cuid ráiteas chuig Daire. Ní hé nach dtuigeann sí domhan ná doimhneacht a smaointe féin, ach níl a fhios aici riamh cén cruth a bheidh orthu nuair a nascfar téad na h-inchinne le glór béil agus go scaoilfear cló na bhfocal sin le cluas an éisteora. Agus is dá réir sin i gcónaí é, nach le blas na hardmhuiníne a sheoltar a cuid friotal uaithi, ach le humhlaíocht agus dúil drithleach san Fhírinne amháin. Sea, Fírinne! Fírinne, faoi mar a thuigtear díse í.
Í rud beag in amhras an mbeidh glór ar bith inti agus í ag teannadh leis an micreafón an babhta seo. Í mar a bheadh an scallamán éin go hard ar chiumhais na haille, agus bagairt bhuí bhéaltirimeach na heitilte den chéad uair roimpi. Trasnaíonn fuaire fhaitís fhileata an Riordánaigh a hintinn soicind. A cuimhne faoi ghreim ag an tuiscint gurbh leasc le snoíodóir cráite úd na rann casta – díreach mar ba leasc le Fionnbarra Naofa féin roimhe – siúl trí scamall an amhrais, mura gcinnteofaí dó roimh ré go dtiocfaí amach slán ar an taobh eile de dhoircheacht an fhliuchrais ghruama. Deimhniú birt roimh a dhéanta! Ach cá hann don muinín nuair is mar sin a bhíonn? Cá hann don misneach? Cá hann don bhfás? Sa chás seo, ní cheadófar tost. Ní cheadófar neamhaird. ‘Siúl leat go stopfar thú’, a deir glór taibhsiúil tochailteach na hinchinne léi. É ina chogar griogach guairdeallach i gcúl a cinn aici.