Tá fís úrnua agus spreagúil ag teacht chun cinn i saol na Gaeilge agus an spóirt. Tá iarrachtaí ar bun chun foireann sacair lán-Ghaeilge a bhunú a dhéanfaidh ionadaíocht ar Éirinn, agus é mar sprioc acu cluiche cairdiúil stairiúil a imirt in Albain i gcoinne foireann a bhfuil Gaeilge na hAlban acu an samhradh seo chugainn.
Cé nach bhfuil an fhoireann curtha le chéile go hiomlán fós, tá borradh soiléir faoi thacaíocht, faoi spéis agus faoi mhisneach atá spreagtha ag an tionscnamh seo ar fud na tíre. Is é Oisín Mac Eó, fear de bhunadh Dhoire atá lonnaithe i nDún na nGall, a tháinig ar an smaoineamh seo ar dtús. Chonaic sé an méid a bhí bainte amach ag FC Alba in Albain, club sacair a bhunaigh lucht labhartha Ghaeilge na hAlban agus atá anois ina chuid de Alba Football Alliance. Dúirt sé gur spreag an obair sin é ar bhealach nach rabhthas ag súil leis, ag rá, “Nuair a chonaic mé an méid a bhí bainte amach ag Gaeil na hAlban thuig mé go bhféadfaí rud cosúil leis a dhéanamh in Éirinn. Foireann a imreoidh trí mheán na Gaeilge agus a léireoidh ár dtír ar bhealach úr agus bródúil. Sin fís atá fiúntach.”
Ní hé seo an chéad uair a bhí comhoibriú idir Éire agus Albain i saol an spóirt agus na teanga. Tá comórtas bliantúil idir an iomaint, an chamógaíocht agus an chamánacht ar siúl le blianta fada, le foirne ó Chúige Uladh, Gaillimh, Baile Átha Cliath agus Albain ag glacadh páirte. Cuireann sé sin béim ar na naisc láidre chultúrtha agus teanga atá ann le fada idir an dá thír. Dar le hOisín, is céim nádúrtha eile é sacar a thabhairt isteach sa chomhoibriú sin. Deir sé, “Má tá nasc chomh domhain sin ann cheana féin i gcúrsaí iomána agus camánachta, cén fáth nach mbeadh ár dteanga le cloisteáil ar pháirc an tsacair chomh maith? Tá an deis sin ann chomh maith agus tá muid réidh lena thapú.”
Tá sé beartaithe foirne fir agus ban araon a chur le chéile, agus tá an t-éileamh ann. Tá suim le sonrú ó Ghaeltacht Thír Chonaill, Conamara, Múscraí agus ó phobal na Gaeilge sa tuaisceart. Tá aiféala ar Oisín go minic go mbíonn teorainn le deiseanna spóirt trí Ghaeilge, agus sin é an fáth gur mian leis go mbeadh an tionscadal seo oscailte do gach duine. “Ní tionscadal do dhaoine líofa amháin é seo. Beidh fáilte roimh fhoghlaimeoirí agus roimh dhaoine a bhfuil grá acu don teanga ach nach mbíonn deiseanna í a úsáid taobh amuigh den seomra ranga. Ní gá duit a bheith i do réalta sacair ach an oiread. Má tá fonn ort páirt a ghlacadh, tá ról éigin ann duit.”
Táthar ag súil go mór go mbeidh cluiche idir Éire agus Albain le himirt in 2026, agus tá Alba Football Alliance ar aon intinn leis an sprioc sin. Bheadh an ócáid sin, más féidir í a chur i gcrích, ar cheann de na hócáidí is tábhachtaí le blianta do theangacha Ceilteacha sa spórt. “Samhlaigh na céadta daoine i láthair, ag éisteacht leis na teangacha dúchais á n-úsáid ar pháirc imeartha shacair. Ní hamháin gurbh imeacht spóirt a bheadh ann, bheadh sé ina ráiteas,” a deir Oisín. “Croíráiteas go bhfuil todhchaí ag ár dteangacha sa tsaol phoiblí, sa spórt agus sa phobal idirnáisiúnta.”
Beidh cruinniú poiblí ar siúl ar Zoom Dé Domhnaigh an 16 Samhain ag 7.30 pm, agus tá fáilte roimh éinne a bhfuil suim acu a bheith páirteach, mar imreoir, mar chóitseálaí, mar bhainisteoir nó mar dhuine a bhfuil suim acu cabhrú leis an eagraíocht. Is féidir clárú ar líne.
Is cinnte go gcuirfidh an tionscadal seo borradh nua faoi phobal na Gaeilge sa spórt, ach deir Oisín go bhfuil rud éigin níos mó ar siúl. “Tá muid ag tógáil foirne, cinnte – ach tá muid ag tógáil pobail freisin. Agus sin, dar liom, an bua is mó.”